خبرگزاری«حوزه» هر ساله در هفته دفاع مقدس، مصاحبه‌ها و گفت‌و‌گوهای رنگانگی از مسئولان و هنرمندان را در مطبوعات مشاهده می‌کنیم که هر کدام به نحوی از داشته‌های فراوان این گونه سخن می‌گویند، اما آیا این اظهار نظرها در عمل، نمودی در سینما یا تلویزیون دارد؟ جواب به این پرسش کاملا روشن است، زیرا اگر سخنان آنها صادق بود، چنین وضعیتی را در سینمای دفاع مقدس شاهد نبودیم، اما درباره چرایی به وجود آمدن چنین وضعیتی می‌توان بحث کرد تا شاید حداقل بتوان با روشنگری قدمی کوچک در راه رشد این ژانر برداشت. برای همین با توجه به میزان مخاطبان سیما از تلویزیون برای پرداختن به موضوع مورد نظرمان شروع می‌کنیم.
هر ساله در این ایام جشنواره‌ای از فیلمهای دفاع مقدسی از سیما پخش می‌شود که تقریبا بیش از 90 درصد آنها کارهایی تکراری هستند که هیچ جذابیتی برای تماشاگران ندارد. جدا از تکراری بودن فیلم‌ها بسیاری آز آنها کارهای بی‌کیفیتی هستند که پخششان بیشتر از آنکه مفید باشد باعث دلسردی تماشاگران می‌شود. برای نمونه به فیلم «شور شیرین» اشاره می‌کنم، البته این فیلم محصول سینماست، اما چون تلویزیون چند بار آن را پخش کرده دراین قسمت به آن اشاره می‌کنیم. این فیلم قرار است روایت‌گر بخشی از زندگی شهید کاوه باشد، اما آیا این فیلم واقعا در حد و اندازه‌های این شهید می باشد؟ مسلما جواب خیر است، چون ابتدایی‌ترین کارهایی که در فیلمهای دفاع مقدسی مورد توجه است در این کارلحاظ نشده است.
البته مقصر کارگردان کار نیست، چون جواد اردکانی کارگردان «شور شیرین» از جمله فیلمسازان معتقد سینمای ایران است که به این حوزه دغدغه داشته و با اعتقاد فیلمش را می‌سازد، اما وقتی وی امکانات لازم را در اختیار ندارد، چگونه با چند تفنگ می تواند فیلمی فاخر در این حوزه بسازد، هرچند در بحث فیلمنامه ایراداتی به این کار وارد است. مطلب دیگری که در این بحث باید به آن توجه شود این است که تلویزیون خود در این زمینه تولید کننده نیست، درصورتیکه با توجه به ظرفیت مالی این سازمان توقع می‌رود که فیلم‌هایی خوبی را در این زمینه از سیما شاهد باشیم. کارهای مثل «روزهای زندگی» که سیما حامی آن بود و توانست قدمی خوب در حوزه سینمای دفاع مقدس باشد، اما آیا با این استثناها می‌توان به آینده‌ای روشن در این ژانر سینمایی خوشبین بود؟!
مطلب دیگر که در حوزه تلویزیون باید مورد توجه قرار گیرد تله فیلم‌هایی است که به اصطلاح فیلمهای دفاع مقدسی نامیده می‌شوند، اما در حقیقت هیچ نشانی از این گونه سینمایی ندارند. در این تولیدات تنها چند بازیگر را می‌بینیم که عمدتا با لباس بسیجی دیالوگ‌های تکراری فیلمهای گذشته را تکرار می‌کنند و چیز جدیدی از آنها بیرون نمی‌آید! اما راهکار چیست؟ بهترین اتفاقی که در این حوزه (تلویزیون) می‌توان رقم زند این است که در ابتدا فیلمنامه‌های خوبی را در این حوزه خلق کند. این امر هم با سفارش به فیلمنامه‌نویسان خوب شکل می‌گیرد، سپس باید از وجود فیلمسازان متخصص و متعهد بهره برد تا کاری خوب خلق شود، البته باید دقت کرد که دو تعریف متخصص و متعهد توامان با هم باید در فیلمساز وجود داشته باشد، سپس با حمایت‌های سخت افزاری خود خالق کارهای خوبی چون «روزهای زندگی» باشد.
اما می‌رسیم به سینما. سینمای ایران در دهه 60 توجهی ویژه به فیلمهای دفاع مقدسی داشت، البته این اتفاق نیز در جای خود طبیعی بود، چون در آن زمان جنگ بود و باید در این حوزه، فیلمهای حماسی ساخته می‌شد تا روحیه مردم تقویت شود، اما پس از جنگ به ویژه از دهه 80 به بعد شاهد بودیم این سبک فیلمسازی در سینمای ما به فراموشی سپرده شد. در این حوزه کاری هم به استثناها نداریم. نکته جالب اینجاست برخی از سینماگران یا منتقدان معتقد بودند که دیگر دوران فیلمهای دفاع مقدسی سپری شده، دیگر این دست فیلم‌ها بازخورد لازم را ندارد! آیا به واقع اینگونه است و ما باید بگویم که تنها با گذشت 25 سال از جنگ باید این اتفاق بزرگ را فراموش کرد؟ آیا سینمای غرب به ویژه هالیوود با گذشت 70 سال از پایان جنگ جهانی دست از ساخت فیلم‌هایی باید محوریت برداشته است؟
جواب به این سوالات خیلی از مسائل را برای ما روشن می‌کند. در همان سینمای غرب که ما دائما طبل رسوایی آن را می‌کوبیم، فیلم‌هایی که با محوریت جنگ جهانی تولید می‌شوند، معمولا پرخرج‌ترین و بهترین کارهای آنان است. برای مثال فیلم اخیر برد پیت که «فیوری» نام داشت درباره چند سرنشین تانک است که با تعداد زیادی از نازی‌ها مقاومت می‌کنند. وقتی این اتفاقات را در فیلمهای آنها می‌بینیم افسوس می‌خوریم که ما چه زود جانفشانی آدم‌هایی را فراموش کردیم که آسایش امروز ما مدیون آنان می باشیم.
کم کاری‌های رخ داده در ژانر دفاع مقدس در شرایطی است که رهبر معظم انقلاب نیز بارها اعلام کرده اند اقیانوس دفاع مقدس تمامی ندارد و می‌توان از آن آثار هنری و ادبی فراوانی را خلق کرد. اما با این وضعیت چه می‌توان کرد، آیا باید تنها از سینماگر یا سازمان سینمایی توقع کار داشت، مسلما جواب خیر است، چون بودجه سینما مشخص است و نمی‌توان توقع داشت از این بودجه کارهای خوبی بیرون بیاید. برای همین در اولین قدم مجلس شورای اسلامی باید بودجه‌ای را برای سینمای دفاع مقدس تخصیص داد تا کارهای خوبی در این حوزه خلق شود. در گام بعدی باید سپاه و ارتش ارتباط خود را با سینمای دفاع مقدس نزدیک‌تر کنند، چون حمایت آنها یکی از مهمترین اقدامات برای رشد این سینماست.
در انتهای این مطلب باید این نکته را متذکر شد که سینمای دفاع مقدس تنها در یک تعریف خلاصه نمی‌شود، پس هم باید در کارهای مورد نظر به اتفاقات زمان جنگ توجه داشت یکی از شاخصه‌های آن تصویر کردن عملیات‌های موفق ایران است. در گام بعدی نیز باید به آنچه بعد از جنگ روی داده و به نوعی با دفاع مقدس مربوط می‌شود، توجه داشت.
